TODOS OS SANTOS, é unha festa cristiá en honor de todos os santos coñecidos e descoñecidos.
Así, lembramos aos santos que non teñen unha festa propia dentro do calendario litúrxico.
ACTIVIDADES:
1) Altar-Tríptico Día de Todos os Santos; actividade elaborada por Marta Rodríguez, profe de relixión en Madrid.
EL DÍA DE TODOS LOS SANTOS by Amaya
Para finalizar coñecemos os doces típicos destas datas e cantamos un par de cancións:
As pastelerías de toda España énchense de receitas tradicionais, todas elas caracterizadas polo seu alto contido calórico | Panellets, ósos de santo, bolos de vento ou pestiños afunden as súas raíces séculos atrás, cando era habitual honrar aos mortos de madrugada | A nivel gastronómico, son un reflexo da conexión entre as festas populares e os produtos de tempada
Achegada do 1 de novembro esperta cada ano a mesma polémica, sobre se hai que manter a tradición de Todos os Santos ou ben un pode deixarse atrapar pola diversión que promete Halloween. Seguro que existen argumentos a favor dun e outro, pero algo debería ser irrenunciable sexa cal for a elección: os doces que nesta época enchen as pastelerías españolas, sexan panellets (sobre todo en Cataluña) ou ben outras receitas típicas como os ósos de santo, os bolos de vento de vento (ou recheos) ou os pestiños.
Hai doces que son propios de cada zona, pero a maioría seguen rompendo fronteiras ano tras ano. En todo caso, todos eles responden a unha serie de características que non deberían perderse nunca, por moito que nos disfracemos ou decoremos a casa con cabazas e morcegos. En primeiro lugar, son produtos elaborados con ingredientes naturais e, por suposto, de tempada. O feito de que celebremos estas datas comendo castañas, boniatos e doces elaborados con froitos secos non é casualidade, senón que responde os ciclos da terra e á súa conexión coas festas populares desde hai séculos.
Outra característica herdada é que a maioría de doces que se elaboran en España durante estas datas teñen unha elevada potencia calórica. Isto responde a algo que xa se perdeu, e é que o 31 de outubro adoitábase pasar a noite en vela lembrando aos mortos, e para iso necesitábase unha dose de enerxía extra para aguantar cos ollos ben abertos. E se eran fáciles de transportar ao cemiterio ou a igrexa e aguantaban frescos durante moitas horas, aínda mellor. Agora case ninguén mantén esta tradición, pero por sorte os doces séguense comendo igual.
Panellets, tradición e creatividade
Pequenos pero contundentes, os panellets son un clásico catalán que se exportou a outros territorios, onde mesmo se han castellanizado como ‘panelletes'. Non se sabe exactamente cando nacen, pero si se vinculan ás ofrendas que levaban aos mortos séculos atrás. A base é masa de azucre, xema de ovo e améndoa, aínda que tamén hai quen lle incorpora pataca ou boniato. Logo, pódese variar coa forma e a cobertura, aínda que os que máis triunfan son os de piñóns, seguidos dos de améndoas, coco, chocolate…
Os pasteleiros cataláns calculan que este ano se venderán 250.000 quilos de panellets' ‘artesáns, aos que hai que sumar todos os que se elaboran en casa ou nas escolas. Iso si, que sexan tradicionais non quere dicir que non exista certo terreo para a innovación. Por exemplo, na pastelería Escribà de Barcelona elabóranos tamén de tiramisú, framboesa ou ‘lemon pé', e algúns atrevidos que optaron por disfrazalos de Halloween, con formas de fantasmas ou cabazas.
Ósos de santo, tal cal
Unha receita que se remonta ao século XVII, pero que encaixaría perfectamente en calquera película de Tim Burton. O nome de ósos de santo describe á perfección a estes doces de mazapán (elaborado con pasta de améndoa) de forma alongada, que se asemellan a unha morna, sexa ou non de santo. Parece ser que a súa orixe é valenciano, aínda que teñen moita tirada en Castela. Orixinalmente estaban recheos de doce de xema, aínda que os pasteleiros permitíronse diversificar co uso marmeladas, chocolate, cabelo de anxo… O baño de azucre final dálle a cor branca cadavérico, aínda que as súas calorías serían suficientes para resucitar a un morto.
A tradición di que comer estes ósos é unha forma de expresar aos mortos o agarimo que sente por eles e é unha invitación a que se acheguen para celebrar xuntos o día de Todos os Santos. Algo que entronca co espírito do Día dos Mortos mexicano, que podería ter parte da súa orixe na exportación destes doces e que, a nivel pasteleiro, ten a súa réplica nas chamadas caveiras de alfeñique. En Andalucía, pola súa banda, fan a súa propia versión cos Ósos de San Expedito, dunha forma parecida pero que se parecen máis ás rosquillas.
Bolos de vento de vento e pestiños, en calquera momento
Sempre é un bo momento para comerse uns bolos de vento de vento, aínda que en moitos lugares é típico facelo na festividade de Todos os Santos. Son máis lixeiros que os anteriores, aínda que o seu nome non vén de aí, senón a que a súa masa aumenta tanto de volume durante a súa elaboración que parece que estea rechea de aire. O concepto de lixeireza varía cando se substitúe ‘o vento' do seu interior por crema pasteleira, nata ou chocolate. En Catalunya, ademais, hai outras variedades separadas só por lixeiros matices pero que poden xerar un conflito interterritorial se se confunden. É o caso dos bolos de vento de Coresma, do Empordà ou os ‘brunyols'.
Igual que os bolos de vento, os pestiños xa transcenderon máis aló dunha época concreta, sobre todo en Andalucía. Está elaborado con masa de fariña, fritido en aceite de oliva e pasado por mel ou azucre. Adóitaselle dar sabor con ajonjolí ou anís en gran, e teñen unha forma típica en forma de cadrado con dous lados encartados cara a dentro, que lembran aos cannoli sicilianos, aínda que sen recheo. De feito, é máis que probable que compartan un pasado árabe común, xa que ambos son moi parecidos aos shebaquía magrebís. De feito, na cociña mediterránea pouco sentido ten falar de fronteiras. E estas tampouco existen á hora de honrar aos mortos.
Para rematar un par de cancións:
- Para ser santo con letra
- Aprende a Cuidar
No hay comentarios:
Publicar un comentario